Betrek meertalige ouders bij het rekenonderwijs aan hun kinderen

Waarom denken we nog steeds dat het goed is voor meertalige kinderen om alleen Nederlands te spreken op school? Volgens Erin Gail MacDonald is dat principe allang achterhaald. Sterker nog: we moeten juist de thuistaal van die kinderen veel beter benutten, zo betogen Erin en haar collega-onderzoekers. Vooral als het gaat om rekenen en andere technische vakken. In het Multi-STEM-project onderzoeken zij hoe scholen, wetenschapsmusea en ouders hierin hun rol kunnen pakken. Erin vertelt over haar project, dat gericht is op de ouders.

Erin MacDonald werkt met een flink team mede-onderzoekers samen in Multi-STEM, een langlopend onderzoek dat als doel heeft om de participatie van meertalige kinderen in het onderwijs te bevorderen; het gaat dan om onderwijs in rekenen, wiskunde, wetenschap en techniek (STEM = Science, Technology, Engineering, Mathematics). De onderzoekers willen meertalige strategieën ontwikkelen voor het leren van deze vakken. Erin: “De strategieën zijn bedoeld om deze kinderen te helpen goed te presteren en ervoor te zorgen dat ze mee kunnen doen en erbij horen.”

Ouders als volwaardig onderwijspartner
Erin is bezig met promotieonderzoek bij, maar vooral mét ouders. “We hebben ouders vanaf het begin beschouwd als gelijkwaardige onderzoekspartner. Zoals zij ook op school behandeld zouden moeten worden als gelijkwaardige partners in het onderwijs aan hun kinderen.” Erin wijst erop dat de rol van ouders op school nu vaak nog passief is. “Ze worden op school uitgenodigd voor een gesprek, maar meestal is dat geen echt gesprek, maar wordt hun verteld hoe het met hun kind gaat. In ons onderzoek willen we juist dat ze meedenken over het onderwijs aan hun kind en een actieve rol kunnen pakken.”

Echt iets nieuws
Samen met ouders worden strategieën ontwikkeld waardoor zij – en in de toekomst ook andere ouders – bij kunnen dragen in het onderwijs aan hun kinderen. Erin: “Het is ontwerpgericht implementatieonderzoek, wat wel al eerder met leerkrachten en beleidsmakers is gedaan, maar zelden met ouders. Dit is echt nieuw.” Het uiteindelijke doel is om samen met de ouders rekenactiviteiten te ontwerpen die geschikt zijn voor de meertalige thuisomgeving. “De manieren waarop we dat doen, de strategieën die we inzetten, zijn heel interessant voor leerkrachten die meer intentioneel en inhoudelijk met meertalige ouders willen samenwerken.”

Alleen Nederlands!
Het eerste artikel over dit deelonderzoek met ouders is inmiddels gepubliceerd. Erin werkt met collega-onderzoekers aan nog twee andere artikelen. Daarin komen die strategieën aan het licht. Een belangrijk aspect waar ze tijdens het onderzoek tegenaan liep, wil ze alvast graag benadrukken: “Het gaat om die STEM-vakken, maar we hebben ook het belang ontdekt van de gelijkwaardigheid die anderstalige ouders moeten voelen om hun rol te kunnen pakken. Hoe toegankelijk ben je als school voor meertalige ouders?” Een doorn in het oog zijn de bordjes ‘Hier spreken we alleen Nederlands!’ die vaak op scholen aan de muur prijken. “Met alle goede bedoelingen,” benadrukt Erin, “Maar toch zou ik ze het liefst van de muur halen.” Op sommige scholen is al wel meer bewustwording rondom de gelijke behandeling van meertalige kinderen en ouders. “Daar zie je zogenaamde multilingual word walls of er wordt in een lokaal of zelfs de hele school een meertalig ‘landschap’ gecreëerd.”

Gelijkwaardig
In plaats van alleen Nederlands te spreken zouden leerkrachten er goed aan doen om zich werkelijk gelijkwaardig op te stellen, volgens Erin: “Ik hoor op scholen best vaak: ‘Ze kunnen Nederlands wel verstaan’, maar als je je presentatie in het Nederlands én in het Turks doet of in elk geval een paar sleutelwoorden in de thuistaal vertaalt, begrijpen ouders er veel meer van.” Veel scholen doen al wel hun best om informatie te vertalen, maar die extra stap naar gelijkwaardigheid is lastig, legt Erin uit. “Om je als leerkracht echt kwetsbaar op te stellen en zelf meerdere talen te gebruiken of bijvoorbeeld zelf een vertaal-app te gebruiken.”

“Die extra stap, je echt kwetsbaar opstellen als leerkracht, is lastig”

“Het gaat erom dat ouders die toegankelijkheid en gelijkwaardigheid ook echt voelen. Zodat ze zich minder buitengesloten voelen. En zich realiseren dat ze in hun thuistaal een waardevolle inhoudelijke bijdrage kunnen leveren aan het onderwijs van hun kind. Als onderzoekers en leerkrachten moeten wij ons ervan bewust zijn dat we daar een belangrijke rol in spelen.”

Kinderen helpen leren
Uiteindelijk beogen de onderzoekers meertalige kinderen te helpen kennis zo goed mogelijk te verwerken en volledig tot bloei te komen. Op school, in wetenschapsmusea en thuis. Het deelonderzoek van Erin is erop gericht de driehoek tussen kind, ouders en school te versterken. Over de andere deelonderzoeken lees je meer op de website van Multi-STEM.  

“Wij willen dat meer kinderen in Nederland mee kunnen doen, gezien worden, zich gewaardeerd voelen voor wie ze zijn en wat ze kunnen.” 
Elma Blom, projectleider