Veelgestelde vragen

Jongeren met een achterstand, maatschappelijk of in gezondheid, kunnen in een negatieve spiraal komen waarin problemen elkaar versterken. Ze kunnen hierdoor last hebben van psychische gezondheidsproblemen en bijvoorbeeld uitvallen op school. Dit deelproject levert kennis op over het ontstaan van deze negatieve spiraal. Hoe ontstaat ongelijkheid tussen jongeren? Wat maakt kwetsbaar in de adolescentie?

Op basis van grote databestanden uit het zogenaamde TRAILS-project* waarin kinderen op verschillende leeftijden gevolgd zijn, wordt antwoord gezocht op vragen zoals: welke ongezonde gedragingen (denk aan middelengebruik) en gezondheidsproblemen hangen samen? Op welke leeftijd lijken problemen of kwetsbaarheid te ontstaan? Wat weten we over risico’s voor gezondheid en school? Welke rol spelen ingrijpende levensgebeurtenissen (denk aan scheiding)? Zo laten eerste analyses van gegevens uit het TRAILS-project bijvoorbeeld zien dat rookgedrag en alcohol drinken relatief vroeg in de adolescentie een sterke indicator is voor latere mentale gezondheidsproblematiek.

*TRAILS: Tracking Adolescents’ Individual Lives Survey. Een unieke longitudinale studie, die al 18 jaar loopt. Daarin worden 2.230 jongeren, hun ouders en hun docenten elke paar jaar onderzocht. Deze jongeren zijn nu 27. Er is zelfs een TRAILS Next, waarin de kinderen van de TRAILS-jongeren onderzocht worden.

Al deze kennis uit de analyse van de TRAILS-data helpt ons bij de (door)ontwikkeling en verbetering van preventieve interventies die opeenstapeling van problematiek bij jongeren (12-18 jaar) beperken. We komen te weten aan welke knoppen we kunnen draaien om op tijd ongezond gedrag bij te sturen, of beter nog: te voorkomen.

Focus: mechanismen in de adolescentie die leiden tot problemen/ongelijkheid in mentale gezondheid en participatie

Een belangrijk onderdeel in dit onderzoeksproject is verkenning van de percepties van jongeren zelf. Hoe kijken jongeren zelf naar kwetsbaarheid?

Een verkenning van literatuur over jongeren die verzuimen van school, laat zien dat veel van hen een grote afstand voelen tot school, leeftijdsgenoten en/of thuis. Ze voelen zich niet serieus genomen, of niet gehoord. Een deel wordt gepest, andere jongeren ervaren groepsdruk. Ook speelt de thuissituatie (conflict, geweld, armoede) een rol. Motivatie en financiële aspecten kunnen daarnaast ook maken dat jongeren verzuimen.

In het tweede, kwalitatieve, deel van dit project gaan we met jongeren op verschillende type scholen in gesprek over hoe zij kijken naar kwetsbaarheid. Wat maakt dat jongeren in een negatieve spiraal komen? Wat maakt dat anderen ondanks tegenslagen en risico’s toch blijven meedoen op school en daarbuiten? Waar ligt het omslagpunt voor jongeren om aan de bel te trekken bij problemen?

Een van de praktijkpartners in dit project is het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ). Yvonne Vanneste is namens het NCJ aan dit onderzoeksproject verbonden: ‘We willen dat álle jongeren mee blijven doen. No one left behind, dat is onze opdracht. Ik heb het idee dat we met dit project daarvoor waardevolle kennis boven tafel krijgen. Die toetsen we dan direct in de praktijk, bij jongeren en hun ouders: herken je dit, werkt het bij jou ook zo?’

Focus: kwetsbaarheid vanuit het perspectief van jongeren zelf

De jeugdgezondheidszorg heeft een belangrijke poortwachtersrol. Professionals zetten zich in om risico’s en problemen van de jeugd te signaleren en ondersteuning te bieden of organiseren waar nodig.

In dit deelproject bekijken we wat de jeugdgezondheidszorg doet om dergelijke risico’s en problemen van adolescenten te signaleren in het licht van de ontwikkelde kennis over het ontstaan van kwetsbaarheid in adolescentie. Wat zijn de rollen/taken van de jeugdgezondheidszorg specifiek in de adolescentieperiode en wat mist daar mogelijk nog in? Wat kan extra focus krijgen op basis van de uitkomsten van beide eerste twee projectonderdelen?

Dus: signaleert de jeugdgezondheidzorg het juiste? Missen daarin dingen? Komen bijvoorbeeld de factoren aan bod die kwetsbaarheid definiëren? Is ook voldoende aandacht voor mogelijke beschermende factoren (bv. een belangrijke steunfiguur, stabiele gezinssituatie)?
Hierbij wordt in dit deelproject verkend of de doelgroep (jongeren) en intermediaire groepen (school, sociaal domein) de jeugdgezondheidszorg wel weten te vinden (herkennen ze de rollen, weten ze de jeugdgezondheidszorg te vinden, wat zijn succes-/faalfactoren)?
Jongeren denken bij problemen bijvoorbeeld gemiddeld genomen niet als eerste aan de jeugdgezondheidszorg. Ze gaan met hun zorgen naar familie, vrienden, of iemand op school. Daarnaast gaan ze mogelijk naar de huisarts.

De vraag is of jongeren wel weten bij wie ze terecht kunnen. Willen ze wel begeleiding vanuit de jeugdgezondheidszorg? Zo ja, in welke vorm? Hoe zien ze de rol van de jeugdgezondheidszorg?

Uiteindelijk doel in het project is te komen tot een overzicht van succes- en faalfactoren die ingezet kunnen worden om de jeugdgezondheidszorg in de context van het sociale domein te versterken.

Yvonne Vanneste (NCJ): ‘De resultaten uit dit onderzoek kunnen echt van invloed zijn op hoe we de jeugdgezondheidszorg geregeld hebben. Misschien moeten we op een andere manier en op andere momenten contact zoeken met jongeren. En andere dingen gaan vragen. We vragen nu ontzettend veel, dat kan ook té veel zijn.’

Focus: rol van de jeugdgezondheidszorg in de adolescentie, inclusief succes- en faalfactoren voor het versterken van de jeugdgezondheidszorg in de context van het sociale domein