Veelgestelde vragen

In De Kracht van Ontmoeting kijken we naar ontmoetingen van het Ouder- en Kindteam in Amsterdam met ouders, jongeren, informele organisaties, initiatieven of individuen die een belangrijke rol spelen in de pedagogische context van de wijk. Wat betekent ontmoeting binnen mijn professionele rol? Hoe ziet de ander mij in de ontmoeting en welke rol speelt mijn positie als professional? Meer algemeen: In hoeverre helpt de notie van ontmoeting om praktijken en uitdagingen rondom inclusie en outreachend werken beter te begrijpen?

Ontmoetingen vinden plaats in een structuur van verwachtingen en van beelden van afstand en verschil die zowel bij ouders en jongeren als bij professionals meespelen. Ze zijn onderdeel van onze (onbewuste) manier van kijken. Ieder van ons is beïnvloed door beelden uit media, politiek en beleidstaal, die sociale scheidslijnen en afstand of nabijheid tussen mensen neerzetten: Bijvoorbeeld wij-zij beelden, verwachtingen over culturele verschillen of overeenkomsten, denkbeeldige scheidslijnen tussen wie een ‘echte Nederlander’ en wie niet (of niet vanzelfsprekend). Tegelijkertijd zijn de verschillen en overeenkomsten tussen mensen in een diverse stad als Amsterdam steeds meer veelzijdig en vloeibaar. Hoe beweegt de jeugdprofessional zich te midden van al deze verschillen? Hoe wordt zij zich bewust van haar rol daarin? En hoe beïnvloeden deze beelden en verwachtingen de ontmoetingen tussen OKT-professionals en mensen in de wijk?

Ontmoetingen in super-diverse steden zijn op dit moment een hot item in sociaalwetenschappelijk onderzoek, vooral bij stadssociologen (die het sociale verkeer in steden bestuderen). Zij zien moderne steden als kruispunten tussen allerlei sociale werelden en onderzoeken alledaagse informele contacten tussen vreemden. Uit dit onderzoek volgen verschillende niveaus van ontmoeting:

Vluchtige ontmoetingen

Zelfs hele vluchtige ontmoetingen (elkaar tegenkomen op de stoep, bij de bakker of op het schoolplein) hebben een belangrijke functie in het sociaal weefsel van een stad, ze trekken mensen uit homogene zones en geroutineerde ervaringen om hen bloot te stellen aan het ‘nieuwe’, het ‘vreemde’ en het ‘verrassende’. Vluchtige ontmoetingen met mensen uit andere sociale omgevingen dragen bij aan het openbreken van eilandjes, of met een mooie Engelse uitdrukking: het tegengaan van ‘enclave consciousness’. Je bent je bewust van het feit dat er ook mensen zijn die anders leven en misschien andere keuzes maken dan jij.

Conviviaal samenleven of ‘gezellige ontmoetingen’

Convivialiteit heeft als notie furore gemaakt in de studie van super-diverse steden, sinds Paul Gilroy’in After Empire (in 2006) het vermogen van mensen beschreef om samen te leven met verschil. Convivialiteit legt de nadruk op ‘gezellige ontmoetingen’: Dit zijn ontmoetingen waarbij vriendelijkheid en gastvrijheid de boventoon voeren en waarbij vreemden gezamenlijke activiteiten ondernemen (bijvoorbeeld samen koken, tuinieren, sporten): Deze vorm van ontmoeting is belangrijk omdat het mensen een gevoel voor diversiteit en ‘mobiliteit’ binnen een diverse samenleving helpt te ontwikkelen. Je voelt je op je gemak en leert leven met ‘vertrouwde vreemden’.

Engagement of betrokken ontmoetingen

Betrokken ontmoetingen zijn belangrijk omdat het er in de pedagogische context niet alleen om gaat dat je met elkaar kunnen samenleven. Je wilt elkaar ook op een positieve manier beïnvloeden, zodat kleine problemen klein blijven en kinderen zo veel mogelijk kansen krijgen. ‘Betrokken ontmoetingen’ leggen de nadruk op het gezamenlijk vormgeven aan de (professionele) relatie tussen mensen. In dit onderzoek dus de relatie tussen de Ouder- en Kindadviseur en ouder, jongeren en gezin. Of de relatie tussen het OKT en een actieve jongerengroep of een initiatief in de wijk. De focus ligt op betrokken begrip van de ander en zijn/haar perspectief, met als uiteindelijke doel om gezamenlijk het beste te realiseren voor de kinderen.

Bij iedere ontmoeting met ouders en jongeren heeft de professional te maken met de verhouding tussen deze twee verschillende (en deels tegenovergestelde) taken:

1. Exploratie: verkennen en ruimte maken
   De ontmoeting opent een ruimte tussen mensen met verschillende posities en typen kennis (professional, ouder, jongere, informele werker in de wijk) om te luisteren naar elkaars drijfveren, waarden en wensen, vanuit het idee dat je gezamenlijk betekenis geeft en vormgeeft aan de relatie. Of het nou gaat om individuele opvoedondersteuning, training, aansluiten bij een bestaande groep of met elkaar in gesprek gaan in een buurtbrunch. Door middel van exploratie verkent de professional de leefwereld van anderen. In de Kracht van Ontmoeting gaan we ervan uit dat vorm kunnen geven aan exploratie essentieel is voor het ontwikkelen van inclusieve ondersteuning aan ouders en jongeren.
   
   
2. Educatie: overdragen en kennisgedreven te werk gaan
   De Ouder- en Kindadviseur heeft bij het investeren in ontmoeting ook altijd de taak haar expertise te delen en ouders, jongeren of gezinnen die dit nodig hebben te versterken met bestaande kennis die hun opgroei- en opvoedcompetenties kan vergroten. Er is dus aandacht voor de vraag: Wat kan ik de andere geven/leren en hoe zorg ik dat deze kennis bij haar of hem landt?

Het Begint Bij Mij

Het Begint Bij Mij is een training waarin ouders reflecteren op wat voor hen belangrijk is in de opvoeding, wat de waarden zijn waarvoor zij staan en hoe hun rol als opvoeders zich verhoudt tot hun persoonlijke verhaal en zoektocht. Hiermee is deze training een interessante setting voor ontmoeting tussen professionals en ouders. We volgen het inzetten van Het Begint Bij Mij in het Ouder- en Kindteam, door getrainde professionals te interviewen, trainingen en intervisiebijeenkomsten te observeren en ouders te interviewen.

Samenwerking OKT-Lost Project

In samenwerking met theatergroep Lost Project, die ervaringen van jongeren op een krachtige manier in voorstellingen verwerkt, zet het OKT theater in om met jongeren en ouders in gesprek te komen. Het onderzoek volgt het voorbereiden van voorstellingen met nagesprekken in samenwerking met partners in de buurt. Door het gesprek te initiëren vanuit de stem van jongeren, in een setting waarin zowel professionals als anderen persoonlijk geraakt worden, ontstaat een open sfeer om elkaar vanuit verschillende posities te ontmoeten. Door observaties en interviews maken we de ervaring van jongeren, professionals en andere met deze vorm van werken inzichtelijk.

Samenwerking met Stichting Sitara

Stichting Sitara biedt weerbaarheidstrainingen aan op scholen aan jongeren tussen de 8 en de 16 jaar. De trainers van Sitara hebben veel kennis van de leefwereld van kinderen die in stedelijke wijken opgroeien waar op meerdere vlakken problemen zijn. Wij onderzoeken de samenwerking tussen Sitara, school en OKT en kijken daarbij naar de dynamiek tussen de organisatie, de ouders, en de OKA’s door middel van interviews en observaties.

Just like you

Het praat- of ontmoetingsspel Just Like You biedt ouders de gelegenheid zich in elkaars verhalen te herkennen en ook om erkenning te geven aan elkaars unieke, persoonlijke verhalen. De eerste versie van het spel is in 2016 ontwikkeld door de Wijkacademie Opvoeden Amsterdam Oost samen met twee Ouder- en Kindadviseurs. We observeren de training voor professionals, interviewen professionals en ouders die het spel hebben gedaan.

Portret van een ontmoetende Ouder- en Kindadviseur

We volgen de activiteiten van een OKA werkzaam in Slotervaart. Zij zoekt actief ontmoeting met individuen en groepen in de wijk, sluit aan bij plekken waar groepen al bij elkaar komen zoals de spelinloop en een informele Turkse moedergroep waar ze bij aansluit, helpt school met werkvormen om echt met ouders in gesprek te komen bij ouderavonden. Verschillende interviews en observaties geven een inkijkje in haar werkwijze, en de manier waarop ze contact legt met ouders.

Inmiddels – eind 2019/begin 2020 – hebben we theoretische concepten geformuleerd waarmee we de dagelijkse praktijk van Ouder- en Kindadviseurs in de wijk kunnen onderzoeken. We richten ons daarbij op verschillende ‘praktijken van ontmoeting’. Het theoretische raamwerk vormt een basis om verder na te denken over hoe ontmoeting vorm krijgt in het OKT en het wijkgerichte werken. Wat werkt wel en wat niet? Tijdens regelmatige reflectiebijeenkomsten bespreken onderzoekers en professionals de nieuwste inzichten die voortkomen uit het praktijkonderzoek. In het voorjaar van 2021 presenteren we onze onderzoeksresultaten.