“We willen onderwijs en hulp beter met elkaar verbinden. Juist voor deze kinderen”

Leerlingen in het speciaal (basis)onderwijs lopen een relatief hoog risico op schoolverzuim en schooluitval. Kan geïntegreerde jeugdhulp – Zorg in Onderwijstijd – dit helpen oplossen? Dat is de centrale vraag die Arjen van Assen wil beantwoorden in het onderzoek van NWA-route Jeugd waar hij met collega’s op de Rijksuniversiteit Groningen en met scholenorganisatie RENN4 aan werkt.

Leerlingen in het speciaal onderwijs en speciaal basisonderwijs ontvangen naast de ondersteuning op school vaak ook nog een of meer vormen van jeugdhulpverlening. “Dit zijn kinderen die serieuze moeilijkheden ervaren. Wij willen graag dat zij zoveel mogelijk naar school kunnen gaan,” vertelt Arjen van Assen. Hij is universitair docent en onderzoeker in Groningen en projectleider van het onderzoeksproject ‘Onder één dak: geïntegreerde jeugdhulp in het speciaal (basis)onderwijs’. Dit tweejarige project wordt gefinancierd vanuit de NWA-route Jeugd. We stelden Arjen een paar vragen.

Om welke kinderen gaat het precies?
“Om kinderen in het speciaal onderwijs en speciaal basisonderwijs. Zij hebben vaak meerdere vormen van hulpverlening nodig, ook om naar school te (blijven) gaan. Het ingewikkelde systeem van afspraken en trajecten, buiten en binnen school, daar hebben zij het meeste nadeel van. Ze zijn noodgedwongen veel afwezig en we zien dat zij een hoog risico hebben om uit te vallen, of lang niet aanwezig te zijn. Veel van hen lopen vast in het systeem.”

NWA-onderzoek gebeurt altijd in en met de praktijk. Wat gaan jullie precies doen?
“Leerlingen krijgen binnen de school passende zorg, zodat ze niet steeds van school weg moeten. Die zorg wordt geboden door vaste, vertrouwde jeugdhulpverleners die horen bij de school. Dus geen wisselende gezichten of allerlei externe zorgpartijen. Zo ontstaat meer continuïteit. En dat die zorgverlener zo dichtbij is, zorgt er ook voor dat diegene even snel de klas in kan komen als er iets is. Even af kan stemmen met de leerkracht. Passende zorg kan bieden in de dagelijkse gang van zaken. Wij denken dat kinderen daar beter mee geholpen zijn, dat ze minder snel uitvallen en – mooi meegenomen – dat er een kostenbesparende werking van uitgaat. We gaan onderzoeken of die aannames kloppen.” 

Dus je verwacht ook een maatschappelijk effect?
“Klopt, we willen allereerst de situatie verbeteren voor deze doelgroep, maar daarnaast hopen we ook dat de integraliteit én het vroegtijdige en preventief ingrijpen ervoor zorgen dat er minder schooluitval is en minder specialistische hulp nodig is.

Maar hulpverlening op school is toch niet nieuw?
“Wat wij doen wel. Het gaat om vaste jeugdhulpverleners waarbij sprake is van een collectieve inzet in plaats van individuele indicaties. Zo voorkom je dat het een in- en uitloop wordt van verschillende hulpverleners. Het systematisch inzetten is anders dan wat we al kennen, met schoolpsychologen en leerlingbegeleiders die er meestal zijn op inroepbasis, of zelfs buiten school. ‘Geïntegreerd’ betekent dat we dat vanuit school willen aanbieden. Zodat zo iemand ook een ouder aan kan spreken. Of thuis eens kan komen meekijken. Dat je vaste gezichten hebt, daarvan hebben wij goede hoop dat je er vroeger bij bent en mee kunt sturen.”

Hoe krijgen jullie het voor elkaar om dit echt uit te proberen op scholen?
“Nou, dat hoeven wij niet vanaf nul te organiseren gelukkig, want bij RENN4 zijn al twee pilots gedaan met deze werkwijze. Er zijn in deze scholen al jeugdhulpverleningsorganisaties betrokken. De eerste ervaringen waren positief, dus hebben wij dit project opgestart. In nieuwsbrieven werd vervolgens kennis over het onderzoek gedeeld en toen kreeg ik mails van schoolverenigingen die ook interesse hebben. Dat vind ik tekenend. Hier is dus behoefte aan.”

Hoe ziet jullie onderzoeksmethode er in de praktijk uit?
“We interviewen leerlingen, hulpverleners, ouders en leerkrachten: hoe ervaren zij het? Wat zijn de dingen die helpen? En wat is belemmerend? Verandert het pedagogische klimaat op school erdoor? En er is een kwantitatief deel: kunnen we in schoolgegevens – zoals Parnassys, de sociale veiligheidsmonitor en registratie van geïntegreerde jeugdhulp – straks terugzien dat het integreren van de jeugdhulp invloed heeft op schoolverzuim, schooluitval en gedragsincidenten?”

Wanneer is volgens jou dit project geslaagd?
“Als we niet in de academische bubbel blijven hangen. Ik vind het belangrijk dat we met al die partijen samen kijken: wat werkt hier nou echt? Dus als we scholen concrete handvatten kunnen geven: hoe stem je de samenwerking met jeugdhulp af? En dat daar positieve ervaringen uitkomen. Ik zou heel blij worden als we uitvinden wat werkt. Dat de kleine interventies op school, omdat de hulpverlener dichtbij is, een groot effect hebben. Dat het dagelijkse kleine bijsturen heel waardevol is en bijdraagt aan een positieve en kansrijke toekomst voor leerlingen.”

Dit zijn de onderzoekers:

• Lotte Bergwerff (Rijksuniversiteit Groningen)
• Ivonne Douma (RENN4)
• Arjen van Assen (Rijksuniversiteit Groningen)
• Anke de Boer (Rijksuniversiteit Groningen)

Meer informatie over het onderzoeksproject is hier te lezen.